Katarzynki, andrzejki - święta kawalerów i panien

Czy wszyscy znamy tradycje związane z andrzejkami i katarzynkami? Jestem pewna, że nie! O ile andrzejki są przez wszystkich znane, o tyle katarzynki nie cieszą się popularnością. Dlatego zebrałam trochę informacji, że zwiększyć poziom naszej wiedzy na ten temat. 

Katarzynki to polski zwyczaj świąteczny obchodzony przez kawalerów, odpowiednik andrzejek dla dziewcząt. W nocy z 24 na 25 listopada, w wigilię św. Katarzyny Aleksandryjskiej, odbywały się wróżby młodych mężczyzn dotyczące ożenku i poszukiwania partnerki.  

Kawalerowie przed wszelkimi wróżbami zgodnie recytowali wierszyk ku pomyślności wróżb:

Hej! Kasiu, Katarzynko

Gdzie szukać cię dziewczynko

O wróżby ciebie zapytam

Czekaj – wkrótce zawitam

Bawmy się więc w Katarzyny

Szukajcie chłopaki dziewczyny

Zapytać więc trzeba wróżby

A nuż potrzebne już drużby

"W noc świętej Katarzyny pod poduszką są dziewczyny" – to porzekadło towarzyszyło wkładaniu pod poduszkę dziewczęcych przedmiotów, części garderoby czy ptasiego pióra mających sprowadzić proroczy sen o przyszłej narzeczonej, bądź karteczek z pierwszymi literami imion lub całymi żeńskimi imionami, które zaraz po przebudzeniu miały być wylosowane. Towarzyszyć temu mógł wierszyk:

Wskaż proszę wróżbo wybrankę

Żonę i przyszłą kochankę

Wyciągam karteczki cztery

Są jej imienia litery

Wróżenie z kubków polegało na losowaniu ukrytych pod nimi przedmiotów symbolizujących ożenek (np. obrączka), przypływ majątku (np. monety), dobrą pracę (zboże), chwilowy zastój (pusty kubek). Losowaniu towarzyszyć może wierszyk:

Kasiu daj znać, co się będzie ze mną dziać.

Święto to zostało wyparte przez andrzejki - spopularyzowane na zachodzie święto panien, podczas którego kobietom poszukującym partnera mają się spełnić pomyślne wróżby. Andrzejki obchodzone są w wigilię św. Andrzeja, czyli z 29 na 30 listopada.

Wróżby andrzejkowe wywodzą się ze starożytnej Grecji lub wierzeń starogermańskich, które związane były z kultem boga miłości, płodności i bogactwa. Trzeba zaznaczyć, że były to przede wszystkim miłosne wróżby andrzejkowe. W Polsce jest to również stara tradycja, sięgająca XVI wieku. 

Oto niektóre staropolskie zwyczaje andrzejkowe: 

• jeżeli dziewczyna w wigilię św. Andrzeja nic nie jadła, we śnie miał się jej ukazać przyszły mąż, 
  
• jeżeli ucięta w andrzejki gałązka wiśni zakwitła w wigilię Bożego Narodzenia, wtedy panna mogła liczyć na szybkie zamążpójście,
• strona, z której w andrzejki szczekał pies, miała być tą, z której przyjdzie narzeczony,
• wiązano gąsiorowi oczy i wpuszczano go do kręgu dziewcząt; którą dziewczynę uszczypnął jako pierwszą, ta najszybciej miała wyjść za mąż.

Źródło informacji: Wikipedia

/Karolina/

foto: Arcaion, Pixabay